Yunanistan, Yunanca: Ελλάδα (telaffuz: Ellada), resmi adıyla "The Hellenic Republic (Ελληνική Δημοκρατία, telaffuz: Elliniki Dimokratia - Helen Cumhuriyeti) Avrupa Birliği üyesi olan bir Balkan ülkesidir. Yunanistan'ın başkenti ve en büyük şehri Atina'dır. 2011 nüfus sayımına 10.816.286'dır.

Yunanistan; demokrasi, felsefe, Batı edebiyatı, tarih yazımı, siyaset bilimi ve dramanın doğduğu yer olması nedeniyle günümüz Batı  ve Avrupa Birliği kültürünün temel dayanaklarındandır.

Yunanistan tatilimizden önce Yunanistan hakkında temel bilgileri öğrenmek ziyaret ettiğimiz bu ülkeyi tanımamıza oldukça katkı sağlayacaktır. Örneğin Yunanistan'ın başkenti neresidir? para birimi nedir? Yunanistan neyle yönetilir? En büyük şehirleri hangileridir? Resmi dili nedir gibi Yunanistan'a dair birçok sorunun yanıtını Yunanistan hakkındaki bu yazımızda detaylıca bulabilirsiniz.

A'dan Z'ye Yunanistan

Bu yazıda Yunanistan hakkında aşağıdaki konularda bilgiler yer almaktadır:

1. Yunanistan nerededir?
2. Yunanistan'ın coğrafi konumu
3. Yunanistan adaları
4. Yunanistan'ın yönetim biçimi
5. Yunanistan'ın Nüfusu
6. Yunanistan'ın İklimi 
7. Yunanistan'in bölgeleri
8. Yunanistan'ın şehirleri
9. Yunanistan'da din
10. Yunanistan Anayasası
11. Yunanistan Parlamentosu
12. Yunanistan'da demokratik yönetime geçiş
13. Yunanistan'da kamu yönetimi
14. Yunanistan bayrağının renkleri ve anlamı
15. Yunanistan Ulusal Marşı
16. Yunanistan'ın Ulusal Amblemi
17. Yunanistan'da yaşam süresi
18. Yunanistan'ın resmi dili: Yunanca

Yunanistan, Yunanca: Ελλάδα (telaffuz: Ellada) Hellas, resmi adıyla the Hellenic Republic (Ελληνική Δημοκρατία, Elliniki Dimokratia Avrupa Birliği ülkesi bir Balkan ülkesidir.

Yunanistan; demokrasi, Batı felsefesi, Olimpiyat Oyunları, Batı edebiyatı, tarih yazımı, siyaset bilimi, önemli bilimsel ve matematiksel ilkeler ile Batı dramasının doğduğu yer olması nedeniyle Avrupa ev Batı kültürünün beşiği kabul edilmektedir.

Yunanistan nerededir?

Balkan yarımadasının güney ucunda yer alan Yunanistan, batıda lon Denizi'nden doğuda Ege Denizi ile Türkiye'ye kadar yayılan iki binden fazla adayı içerir. Anakaranın komşuları, Arnavutluk, Bulgaristan, Türkiye ve Makedonya'dır. 10,8 milyonluk ülke nüfusunun çoğunluğu, üçte biri Atina'da olmak üzere, anakarada yaşar.

Yunanistan'ın coğrafi konumu

Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesişiminde konumlanan Yunanistan, Balkan Yarımadası'nın güney ucunda yer alır ve kuzeybatıda Arnavutluk, kuzeyde Kuzey Makedonya Cumhuriyeti ve Bulgaristan, kuzeydoğuda ise Türkiye ile sınır komşusudur.

Yunanistan haritasi

Batısında İyon Denizi, güneyinde Akdeniz, doğusunda ise Ege Denizi ile çevrili olan Yunanistan’ın yüzölçümü 131.957 km2’dir. Bu alanın yaklaşık %20’si adalardan oluşmaktadır. Bu adalardan 227'sinde yerleşim olup, sadece 78'inde 100 kişiden fazla insan yaşamaktadır. Ülkenin en büyük adası Girit'tir.

Yunanistan ve Yunan adaları haritası

Yunanistan adaları

Yunanistan adaları Ege, İyonya ve Girit Denizi’nde bulunur. Yunanistan'da toplam 6000 ada ve adacık bulunmaktadır. Bu adaların yalnızca  227 tanesinde yerleşim bulunmaktadır.

1) Ege Denizi'nde Evia ve Sporades adaları: Alonissos, Skopelos, Skiathos ve Skyros.

2) Kuzey Ege’de İkarya, Midilli, Samos, Limni, Semadirek ve Sisam ile Psara ve Agios Efstratios gibi adalar

3) Güneydoğu Ege'de Oniki adalar: Patmos, Lipsi, Leros, Kalimnos, Symi, Nisiros, Tilos, Astypalea, Rodos, Karpathos, Kastelorizo, Halki ve Fourni, Agathonissos vb.

4) Orta Ege’de Kiklad adaları: Andros, Tinos, Syros, Mykonos, Paros, Naxos, Ios, Santorini, Anafi, Folegandros, Sifnos, Serifos, Mylos, Kythnos, Kea ve birçok küçük ada.

5) Kiklad adalarının güneyinde Yunanistan’ın en büyük adası Girit ve Girit'in güneyinde Yunanistan'ın en güneyindeki küçük Gavdos adası bulunur.

6) Saronik Körfezi ve Argolik Körfezi’nde Saronik adaları bulunur: Salamina, Aegina, Agistri, Poros, Hydra ve Spetses. Peloponnese'nin (Mora) güneyinde ait Kythira ve Antikythira adaları yer alır.

7) İyonya'da Korfu, Lefkada, Ithaca, Paxos, Kefalonia ve Zakynthos vardır.

Sahil şeridi adalar ile birlikte 15,021 kilometre, toplam kara sınırı uzunluğu 1.935 kilometredir.

Yunanistan’ın yaklaşık %80’i dağlık arazidir. 2.000 mt yüksekliği aşan 30 dolayında dağ bulunmaktadır. En yüksek noktası 2.904mt ile Olympus Dağı’dır. En uzun nehirleri Aliakmon (297 km), Achelos (220 km), Pinios (205 km) ve Meriç’tir (204 km) Toplam uzunluğu 490 km olan Meriç nehri aynı zamanda Türkiye ile Yunanistan arasındaki sınırı ayırmakta olup, 204 km’lik kısım Yunanistan topraklarındaki uzunluktur.

Yunanistan'da siyasi ve idari yapı

Yunanistan bir parlamenter cumhuriyettir. Yunan Parlamentosu her dört yılda bir Yunan vatandaşları tarafından seçilen 300 meclis milletvekilinden oluşur.

Parlamento başkan tarafından yönetilir. Parlamento, hükümetin yasama işlevlerini üstlenir. Yunanistan'da parlamentoya oy vermek zorunludur ve milletvekillerinin seçimi gizli, evrensel ve doğrudan oylama ile yapılır. Parlamentoda 151 veya daha fazla sandalye bulunan parti liderlik eder ve lideri ülkenin Başbakanı olur ve hükümeti oluşturur.

Her beş yılda bir parlamento tarafından seçilen cumhurbaşkanı, devlet başkanıdır. Bir dönem daha görev yapmak üzere seçilebilir. Görevler arasında savaş ilan etmek, ülkeyi uluslararası örgütlerde temsil etmek, aflar vermek, barış ve ittifak anlaşmaları yapmak, resmi olarak Başbakanı atamak ve Başbakan'ın önerileri yoluyla diğer hükümet yetkililerini atamak ve görevden almak yer alıyor.

Yunanistan'daki Başkanlık törenseldir ve çoğu siyasi iktidar parlamentodadır.

Başbakan, parlamentodaki çoğunluk partisinin lideridir ve hükümeti birleştirmeye hizmet eder. Başbakan, bakanlarla ve alternatif bakanlarla birlikte, ülkenin en iyi karar alma kuruluşu olan Bakanlar Kurulunu oluşturur. Başbakan Cumhurbaşkanı tarafından seçilir ve hükümetin lideridir. Her yeni hükümet, genel bir seçimden sonra veya önceki hükümetin istifasından sonra, parlamentodan güven oyu almalıdır.

Yunanistan devlet siteleri:

• Yunanistan Cumhurbaşkanlığı sitesi
• Yunanistan Başbakanlık sitesi
• Yunanistan Parlamentosu sitesi

Yunanistan'daki yargı görevleri bağımsız bir yargı tarafından üstlenilmektedir. Yargı sisteminin tepesinde, temyiz mahkemesinin en yüksek mahkemesi olan ve hem hukuk hem de ceza bölümlerinden oluşan Yargıtay bulunmaktadır. İdari anlaşmazlıklar ve yasaların ihlali, devlet memurlarıyla ilgili disiplin prosedürlerini de gözden geçiren bir Danıştay tarafından çözülür. Mali davalar, Kumandanlar Konseyi tarafından kararlaştırılır. Özel Yüksek Mahkeme, ulusal seçimler ve referandumlardan kaynaklanan ihtilaflar hakkında nihai temyiz mahkemesidir. Ülkenin yargı sisteminin geri kalanı idari mahkemeler, sulh ceza mahkemeleri, hukuk mahkemeleri, temyiz mahkemeleri ve ilk derece mahkemelerinden oluşmaktadır. Yargı mensupları Adalet Bakanı tarafından önerilmektedir.

Yunanistan'ın Nüfusu

Halkın büyük çoğunluğunu etnik Yunanlar (9.555.000) oluşturur. Yunanlar büyük çoğunlukla Ortodoks'tur. Nüfusun çoğunluğu Türkiye'den 1924 ve 1955 mübadeleleri neticesinde göçen Rum nüfustan oluşur. 1924 öncesi Yunan Krallığı'nın nüfusu 2 milyonun altındaydı ve bu nüfusun çoğunluğunu Yunanlaşmış Arnavutlar yani Arvanitler oluşturuyordu. Buna 1,5 milyon civarında Anadolu Rum'u eklendi.

Yunanlar nüfusun % 95'inden fazlasını oluşturan ana etnik gruptur. Ancak, Yunanlar dışında Türkler, Arnavutlar, Makedonlar, Bulgarlar, Ermeniler ve Yahudilerden oluşan azınlık etnik gruplar vardır.

Yunan nüfusunun etnik yapısı giderek artan sayıda mülteci ve göçmenlerin ülkeye akın etmesiyle değişmektedir. Nüfus tahminine göre Yunanistan'da 10,8 milyon insan yaşamaktadır. Son dönemlerde sayıları bir milyona yaklaşan göçmen ve mülteci Yunanistan'a yerleşmiş bulunmaktadır. Ülkeye Ortadoğu ve Afrika kıtasından, Çin ve Doğu Avrupa ülkelerinden göç olmaktadır. Avrupa'nın diğer ülkelerinde olduğu gibi Yunanistan'da nüfus giderek yaşlanmaktadır. Yunanistan’ın orta ve uzun vadede karşı karşıya kaldığı en önemli sorunların başında “nüfus yaşlanması” gelmektedir. Göç dışı rakamlara bakıldığında 10 milyonluk Yunanlı sayısı doğal ölümlerle azalmakta ve ülkedeki yaş ortalaması sürekli yükselmektedir. En son 2012 yılı rakamlarına baktığımızda nüfus göçe rağmen binde 5,5 düşmüştür.

Yunanistan'ın İklimi 

Yunanistan iklimi çok güneşli, ılıman, sınırlı yağış alan Akdeniz iklimidir.

Ülkenin coğrafi konumu, yoğun dağlık alanları ve kara ile deniz dağılımı nedeniyle, büyük bir çeşitlilik arz etmektedir. Yazları, kuru sıcak günler “meltem” adı verilen mevsimsel rüzgârlar ile serinlerken dağlık kesimler daha serindir. Kışları alçak yerlerde az miktarda kar ve buz ile ılıman hava hâkim iken dağlık bölgeler genellikle karla kaplıdır.

Ayrıca, aynı mevsimde farklı iklimsel koşulların hüküm sürmesi sıkça rastlanan bir durumdur

Yunanistan anakarasının iklimi en çok alçak sahil şeridi ile iç kısımdaki dağlık yöreler arasında farklılık gösterir. Batı Yunanistan'daki ve Peloponnesos'taki dağlar kışın çok karlı, ilkbaharda ve sonbaharda yağmurlu, yazınsa sıcak olur. İonya sahili daha ılımandır, fakat aynı zamanda Yunanistan'ın en nemli bölgesidir. Makedonya ve Trakya'da yağış bütün yıl sürer. Kuzey Ege denizine kıyısı olan bölgelere ılıman bir iklim hakimdir. Atina ve civarında yazlar sıcak geçer; kışın sıcaklık nadiren sıfırın altına düşer; en çok yağışın düştüğü dönem de kış mevsimidir. 

Yunanistan'in bölgeleri

Yunanistan toplam 13 idari bölgeden oluşmaktadır.

1. Doğu Makedonya ve Trakya
2. Orta Makedonya
3. Batı Makedonya
4. Epir
5. Theselya
6. Orta Yunanistan
7. Batı Yunanistan
8. İyonya Adaları
9. Mora
10. Attiki
11. Kuzey Ege adaları
12. Güney Ege adaları
13. Girit

Yunanistan'ın şehirleri

Atina, Yunanistan’ın başkenti ve dört milyondan fazla nüfusu ve 6000 senelik tarihiyle en kalabalık şehridir.

İkinci büyük şehir bir milyon nüfusuyla Yunanistan’ın kuzeyinde yer alıp, önemli bir liman şehri, kültürel odak noktası ve bölgesel iş merkezi olan Thessaloniki (Selanik)’dir. Yunanistan’ın başlıca liman şehri olan Piraeus dahil olmak üzere Yunanistan'ın diğer büyük şehirler, Patras, Volos, Larissa ve Girit adasındaki Iraklion’dur. Ülke nüfusunun %60’ından fazlası şehirlerde yaşamaktadır.

Yunanistan'da din

Yunanistan'da nüfusun %98’i Yunan Ortodoks inancına mensuptur (Yunan Ortodoks %98, Müslüman %1.3, diğer %0.7). Din özgürlüğü Anayasa tarafından garanti altına alınmıştır ve Müslüman, Katolik, Protestan ve Museviler gibi diğer dini gruplar kendi ibadethanelerine sahiptir.

Yunanistan Anayasası

Devlet, anayasa tarafından biçim alır. Yunanistan Anayasası, devletin ana şemasıdır ve 5. Düzenleme Kurulu tarafından 1975 yılında oylanmış ve uygulanmıştır. 1986, 2001 ve 2008’de Yunan Parlamentosu tarafından değişikliğe uğramıştır. Devletin yapısını oluşturan temel kuralları, yetkinin otoriteler tarafından uygulanış biçimini ve insan haklarına dair kanunları içerir.

Yunanistan Parlamentosu

Yunanistan Parlamentosu, parlamentonun seçilmiş üyeleri tarafından vatandaşları temsil eden ve temel yetkisi yasaları hazırlamak ile hükümeti  kontrol etmek olan en yüksek demokratik kurumdur. 300 milletvekilinden oluşur ve oy verme yetkisi bulunan vatandaşlar tarafından direkt, evrensel normlara dayalı, gizli ve aynı anda yer alan oylama ile dört yıllık bir süre için seçilir. Parlamento, meclis başkanı tarafından yönetilir.

Yunanistan'da demokratik yönetime geçiş

Temmuz 1974’te yeniden demokratik yönetime geçilmesi, modern Yunan siyasî tarihinde büyük bir dönüm noktası oluşturmaktadır. 1967’den itibaren ülkeyi yöneten askerî rejimin yıkılması ile 1950’lerin sonu, 1960’ların başında başbakan olarak belirgin bir rol oynayan Konstantinos Karamanlis tarafından oluşturulan Ulusal Birlik Hükümeti ile bir geçiş süreci başladı. Ulusal Birlik Hükümeti tarafından anayasal bir meclisin oluşabilmesi amacıyla, özgür parlamenter seçimlere gidilmesi, monarşinin geleceği hakkında referanduma gidilmesi ve formasyonundan beri yasa dışı edilmiş olan Yunan Komünist Partisi’ni (KKE) yasallaştırılması olmak üzere üç temel kararı alındı.

Yunanistan'da kamu yönetimi

Yunanistan’da kamu sektörü bakanlıklar, yerel hükümet birimleri, kamu tüzel kişilikleri ve bağımsız idari otoritelerden oluşur. Son yıllarda Yunan siyasi-idari sistemini daha da şeffaf ve hesap verebilir kılacak çalışmalar yapılmaktadır. Reformun bu çok mühim yanı yeni kurumların kurulmasını içermektedir. Özel Müfettişler (İdari Müfettişler ve Mali Suçlarla Mücadele Organı) bürokraside daha fazla kamu kontrolü olması ve yolsuzlukla mücadele edilip, şeffaflığın artırılması ve özellikle bazı kamu politikalarının yetkinliğini artırılması amacı ile kurulmuşlardır.

Memurların seçimi ve eğitimi ile ilgili olarak, 1994’ten beri Personel Seçimi Yüksek Kurulu (ASEP) kurulmuştur. Bu kurul, seçme sürecini gözlemler ve yararlılığın, tarafsızlığın ve şeffaflığın sağlanmasını gözetir. 1983 yılında, memurları eğitmek amacı ile Kamu Yönetimi Ulusal Merkezi kurulmuştur. Yüksek dereceli memurlar görevlerine başlamadan önce bu kurumun Kamu Yönetimi Milli Okulu’nda eğitim görürler. Hizmet Eğitimi Kurumu ise Merkez’in sürekli profesyonel eğitim sağlayan kurumudur.

Yunanistan bayrağının renkleri ve anlamı

Yunanistan ulusal bayrağı, 4 beyaz ve 5 mavi yatay çizgiden ve sol üst köşede yer alan beyaz haçtan oluşur. Mavi ve beyaz, Yunanistan’ın milli renkleridir ve mavi, gözkyüzünü ve denizi ; beyaz ise Yunan bağımsızlık mücadelesinin saflığını sembolize eder.

Haç, Hristiyanlık dinini temsil eder. Mavi ve beyaz olmak üzere toplamda 9 yatay çizgi, Yunan sloganı Eleftheria i Thanatos’ u (Yun.: İstiklal ya da Ölüm) oluşturan kelimelerin toplam hece sayısından gelmektedir.

Yunanistan Ulusal Marşı

“Özgürlüğe Övgü”, 1823 yılında Dinoysios Solomos tarafından yazılmış ve 158 dörtlükten oluşan bir şiirdir. 1865 yılında Nikolaos Mantzaros tarafından bestelenmiştir ve metnin uzunluğu açısından dünyadaki en uzun milli marştır. Bu marş her Olimpiyat Oyunu’nun kapanış töreninde, Olimpiyat Oyunları’nın doğum yerinin Yunanistan olduğunu takdir etmek için söylenir.

Seni uzun zamandır tanıyoruz
Sen ki kutsal biçimde yeniden kuruldun
Gözlerinin ışıltısı ve kılıcının pırıltısıyla
Ölülerimizin mezarlarından
Yiğitliğin hüküm sürsün
Selam özgürlük selam!
Diye selamlarken seni yine

Yunanistan'ın Ulusal Amblemi

Yunanistan arması olarak da bilinen Yunanistan ulusal amblemi iki defne dalı ile tamamen çevrelenmiş olan mavi bir arma ve beyaz haçtan oluşur. İlk Yunan ulusal amblemi 1 Ocak 1822’de Epidaurus Anayasası ile tanımlanmıştır.

Yunanistan Cumhuriyeti’nin ulusal ambleminin renkleri mavi ve beyazdır. Yunan Silahlı Kuvvetleri’nin subaylarının kepleri ile Cumhurbaşkanlığı flamasında bu amblemin tasarımına ek olarak altın rengi defne yaprakları görünür.

Yunanistan'da yaşam süresi

Geniş ölçekte bazı makro ve mikro göstergelerin ışığında, ortalama ömür uzunluğu, sağlık durumu ve hayat kalitesi alanlarında bazı istatistikî verilere ulaşılabilir. BM İnsanî Gelişim Göstergesi’ne göre, 187 ülke arasında Yunanistan 29. sıradadır. Ortalama yaşam beklentisi 79.9 senedir ve yetişkin okur yazarlığı (%15 yaş ve üzeri) 97’dir. Ortalama Yunan 42 yaşındadır.

Yunanca

Yunanistan'ın resmi dili Yunanca'dır. 

Çağdaş Yunanca, 3.000 yıldan fazla bir zaman önce Homer ve tanınmış diğer Yunan şair ve yazarların da eserlerinde kullandıkları aynı lehçeden türemiştir. İncil’in (Yeni Antlaşma) de yazıldığı dil olan Yunanca, bütün batı dillerine büyük bir katkıda bulunmuştur. Konuşulan en eski dillerden biri olarak kabul edilir. Binlerce İngilizce kelime Yunan dilinden gelir. Bunların bazıları direkt Yunancadan İngilizceye geçmiş, bazıları ise önce Latinceye adapte edilmiş, daha sonra İngilizceye geçmiştir.

Yunan Alfabesi

• Α α Alpha (Alfa)
• Β β Beta (Vita)
• Γ γ Gamma (Gama)
• Δ δ Delta (Delta)
• Ε ε Epsilon (Epsilon)
• Ζ ζ Zeta (Zita)
• Η η Eta (İta)
• Θ θ Theta (Thita)
• Ι ι Iota (Yiota)
• Κ κ Kappa (Kapa)
• Λ λ Lamda (Lamda)
• Μ μ Mi (Mi)
• Ν ν Ni (Ni)
• Ξ ξ Xi (Ksi)
• Ο ο Omicron (Omikron)
• Π π Pi (Pi)
• Ρ ρ Rho (Ro)
• Σ σ Sigma (Sigma)
• Τ τ Tau (Taf)
• Υ υ Upsilon (İpsilon)
• Φ φ Phi (Fi)
• Χ χ Chi (Hi)
• Ψ ψ Psi (Psi)
• Ω ω Omega (Omega)