Yıl boyunca, Yunanistan'ın her şehrinde ve köyler ve kasabalarında, büyük bir kutlama veya yerel bir festival aracılığıyla Yunan gelenek ve görme fırsatınız olacaktır.

Her bölgenin gelenekleri bir bakıma eski geleneklerin yeniden canlandırılmasıdır, kökleri halk masalları haline gelen mitlere dayanır, ancak genellikle dini yaşam etrafında dönerler. Ortak dayanaklarına ve ortak Pan-Helenik karakterine rağmen, yerden yere farklılık gösterirler ve yerel geleneklere ve geleneklere uyarlanmış farklı bir fizyonomi kazanırlar.

İçerik listesi:

1. Yunanistan'da Noel Bayrami nasıl kutlanır?

2. Yunanistan'da Paskalya Bayramı nasıl kutlanır?

3. Yunanistan'da Paskalya Ziyafeti

4. Paskalya'da Seyahat

5. Yunanistan'da isim günleri

Yunanistan'da Noel Bayramı

Evler ve şehirler şenlikli kıyafetlerini giyerek ışık ve renk kazanırken, mutfaklar geleneksel yemeklerin aromalarıyla dolar.

"Mutlu Bayramlar" (Kales giortes) ve "Nice Yıllara" (Hronia Polla) her buluşma noktasında yankılanır.

Yunanistan'da Noel kendini öncelikle günler öncesinden hazırlanan şehirlerdeki ışıklandırmalarla gösterir. Noel'e doğru yaklaşırken şehirler, kasabalar rengarenk bir ışık denizinde yüzer. Şehirlerin meydanları, meydanlarda Noel ağaçları, evlerin balkonları, oteller, mağazalar, kafeler ve restoranlar binlerce parıltılı süs ışıkları ile süslenir.

Noel (Xristougenna), İsa'nın Doğuş Bayramı, Yunan Ortodoks Kilisesi'nin en sevinçli günlerinden biridir. Geleneksel olarak Noel tatili Yunanistan’da 6 Ocak'a Kutsal Epifani Bayramı'na (Theophany) kadar 12 gün sürmektedir. Noel tatiliyle ilgili, bazıları dünyanın diğer kültürlerinden “ithal edilen” (Noel günü hindi yenilmesi, Noel ağacı süslenmesi gibi) bir çok gelenek bulunmaktadır. Geçmişte Yunanlar Aziz Nicholas hatırasına küçük Noel kayıkları süslerdi, bugün de eski Hıristiyan adetlerini yad etmek amacıyla bir çok kişi ağaç yerine kayık süslemeye devam etmektedir.

Noel İlahileri “Kalanda”

Noel ilahileri (veya Kalanda) söyleme geleneği günümüze kadar tamamen korunmuştur. Noel ve Yeni Yıl Arifesi'nde çocuklar gruplar halinde ev ev dolaşarak ilahiler söylemekte, beraberlerinde “üçgen çan”, gitar, akordion, lir ve armonika çalmaktadırlar. Yakın zamana kadar çocuklara ödül olarak hamur işleri hediye edilmekteyse de günümüzde genellikle para verilmektedir.

Noel Cinleri

Yunanistan'ın dost canlısı ancak haşarı küçük cin perileri “kallikántzari” olarak anılır. Kallikántzari dünyanın derinliklerinde yaşar ve yer yüzüne sadece Noel'den Epifani Günü'ne kadar olan 12 günlük sürede çıkarlar. Yer yüzündeyken evlere saklanıp, bacalardan kayıp insanları korkutmayı severler. Yunanistan genelinde bu cin perileri uzak tutmak için bir çok adet ve ritüel uygulanmaktadır. Cinler, Epifani Günü’nde (Epiphany) tüm sular kutsandığında yeniden dünyanın merkezine geri dönerler.

Tatlılar & Şekerlemeler

Geleneksel sofra lezzetleri yeni yılda iyi şansı temsil eder ve bu sebepten tüm beyaz örtülü masaları donatır.  Noel bayramının başladığını sembolize eden Melomakarona (ballı kurabiyeler) ve Kourabiedes (bademli tatlı kurabiyeler) en bilindik lezzetlerdir ve Noel döneminin başlangıcını simgeler.

Tarihi Bizans zamanlarına dayanan bir diğer gelenek ise Vasilopita (Aziz Basil'in turtası veya Yeni Yıl Keki)'nin dilimlenmesidir. Diliminde gizlenmiş parayı bulan kişinin yıl boyunca şanslı olacağına inanılır.

Yunanistan'da Paskalya - Bayramların bayramı

Yunan takviminde en önemli bayram olarak kabul görüp en geniş folklorik zenginliğe sahip Ortodoks Paskalya'sı (Pascha) Yunanistan’a özgündür.  Girit'ten Makedonya’ya kadar halk kültürünün gerek sembolik, gerekse içerik anlamda en canlı örneklerinin sergilendiği Paskalya ,ruhun ve doğanın yeniden doğuşunun müjdecisidir.

Yunanistan'daki en önemli dini bayram olan Yunan Ortodoks Paskalyası, Batı Paskalyası'ndan üç hafta önceye ya da sonraya denk düşebilir. Yunan ailelerinin bir araya geldikleri Kutsal Hafta, tören geçitlerini ve dini törenleri görmek, ayrıca Paskalya yiyeceklerinden tatmak için iyi bir ziyaret dönemidir. Bu kapsamda düzenlenen törenler ve kullanılan simgeler doğrudan Yunanistan'ın Bizans geçmişiyle bağlantılı olduğu kadar, bundan daha eski ve daha ilkel inançlarla da ilişkilidir. Paskalya Cumartesisi'nin gece yarısında şenlikler doruğa ulaşır. 

Paskalya kutlama zamanı değişebilen bir bayramdır. Kutlanması, bahar gündönümünden (ekinoks) sonraki ilk Pazar gününe denk gelir. Yunanistan'ın tamamında Paskalya’dan önceki bir hafta Kutsal Hafta boyunca çok çeşitli adetler ve geleneklere tanık olunabilinir. Diriliş kutlaması hazırlıkları Kutsal Perşembe başlar. O gün, ev hanımları geleneksel olarak “tsorekia” adında özel kekler, bisküviler ve kırmızı boyanmış yumurtalar hazırlarlar. Yumurta yeniden doğuşu, kırmızı rengi ise İsa Mesih’in kanını sembolize eder. Geçmişte bir çok evde insanlar ilk kırmızı yumurtayı kötü ruhları uzaklaştırsın diye ikona rafına koyarlardı.

Cuma günü Kutsal Hafta'nın en kutsal günü olup, İsa Mesih'in haçtan indirilip defnedilmesine kadar olan süreci kapsayan, İsa Mesih'e olan özlemin doruk noktasıdır. Yas günü olduğu için o gün ev hanımları ev işi yapmaktan kaçınırlar. Kadınlar ve çocuklar kiliseye gidip akşam geçit töreninde yer alacak olan İsa Mesih'in tabut sehpasini çiçeklerle donatırlar. Cumartesi sabahı bayram yemeği için hazırlıklar başlar, “maghiritsa” olarak adlandırılan özel bir çorba pişirilir.

Gece yarısından az önce insanlar kilisede toplanarak, papaz tarafından dağıtılan “Kutsal Işık” ile beyaz mumlarını yakarlar. Sonunda “İsa Mesih dirildi” ilahisinin (Christos Anesti) söylenmesiyle iyi dilekler söylenir ve insanlar birbirlerini öperek selamlarlar. İyi şans getirmesi için Kutsal Işık ile evlerinin ön kapısının üst kısmında üç defa haç işareti yaparlar. Sonra hep birlikte masanın etrafında toplanıp kırmızı yumurtalarını kırıp bir kez daha 'Christos Anesti' söylerler. Pazar sabahı özellikle Yunanistan’ın taşra kısmında kuzu çevirme yapılır ve insanlar gece geç saatlere kadar yemek yiyip dans ederler.

Paskalya Ziyafeti

Paskalya, Yunan bayramları arasında en neşeli kutsalıdır, hem ilk baharın kutlaması açısından hem de manevi açıdan neşe kaynağıdır. Yunanlar genellikle şehirleri yığınlar halinde terk ederek Paskalya'yı taşrada kutlamayı tercih ederler, yiyecekler tüm kutlamaların odak noktasındadır.

Paskalya masası gelenek ile mevsimselliğin Yunan mutfağı üzerindeki bileşimini yansıtır. Yöresel olarak malzemeler, baharatlar ve yiyecekler farklılık gösterse de, tek bir kural mutlaka uygulanır: hiç bir şey ziyan edilmemelidir.

En tipik yiyecekler, kuzu çevirme; kırmızı boyalı yumurtalar, örgülü tatlı ekmekler tsoureki ; Paskalya çorbası (magiritsa) ve kızartılmış işkembe sarması (kokoretsi)’dir.

Noel masası

Noel masasında ayrıcalıklı yeri, geleneği antik Yunan'a uzanan domuz eti kaplar. O zamanlar çiftçiler, domuzları kurban ederek kendilerine merhamet edip topraklarını bereketlendirmeleri ve şeytanî kötülüklerden evlerini arındırmaları için Tanrı Kronos ve Tanrıça Demeter'e dua ederlerdi. Kerevizli domuz yemeği ülkenin birçok bölgesinde yaygın bir tariftir. İyon Adaları'nda ve özellikle Kefalonya'da, poutrida (karnabahar ve lahana ile birlikte haşlanmış domuz eti) adı verilen bir yemeği tadabilirsiniz. Girit'te ise domuz etinin omuz bölümü aromatik limon yaprakları üzerinde fırında pişirilir. Yanya şehrinde yaban domuzu salma yemeği, Samos’ta pichtí (limon ile haşlanmış domuz eti) aklınızı başınızdan alacak.

Merkezi Yunanistan'da, Evia'da ve Peloponnes'te, masanın baş tacı fırınlanmış domuz eti veya odun ateşinde kontosouvli’dir (domuz eti şiş). Trakya'da masaları “Babo veya babu” (çok sayıda tat verici baharatla gece boyunca kısık ateşte pişen domuz eti) süsler.

Epir'de meşhur börekler ön plandadır; soğan ve pırasalı etli böreklerini, batsára (mısır unu ile yapılan sebzeli börek), kabaklı böreklerini, süt böreklerini, kothrópita’yı (haşlanmış tavuk ve pilav) mutlaka deneyin. On iki Adalarda lahana ya da asma yaprağı içine kıyma ve pirinç karışımı sarılarak ünlü Yaprákya yapılır.

Tarçınlı ve ballı tatlı kaçamaklar

Dilinde tatlının zevkini hissetmediği sürece kişi masayı hoşnut şekilde terk edemez. Bal, zenginliğin simgesidir ve bu yüzden Noel masası için vazgeçilmezdir. Yunanlar balın tadına krep, díples ve melomakarona ile varırlar.

Volos kentinde baklava sevilir, oysa Korfu'da bal yerine Noel pudingi ile tabaklar tatlanır. Cevizli tatlı turta (platséda adı verilen) Lesvos’da akşam yemeğinin bitmesini bekler, halbuki Kavala bölgesi, üstleri pudra şekeri ile örtülmüş ünlü tereyağı ve badem kurabiyelerini masalarında misafir eder. Bunların farklı bir uyarlaması olan içi doldurulmuş kurabiye nam-ı diğer katádes ise Samos'a özgüdür.

Geleneksel Hristopsomo (Mesih ekmeği)

Yunanistan'ın birçok bölgesinin en karakteristik Noel adetlerinden mis kokulu Hristopsomo’nun (Mesih Ekmeği) yoğrulması da bahsedilmesi gerekenler arasındadır. Mesih'in nimetini taşıdığına inanılan ekmek elenmiş buğday unu, fındık, susam ve baharattan yapılmaktadır. Üzerine bir haç işareti çizilir ve tam ortasında doğurganlığın sembolü olan bir ceviz yerleştirilir. Yüzeyi çeşitli hamur desenleri (çiçekler, yapraklar, meyve) ile süslenir.

Paskalya'da Seyahat

Yunanistan'ı Yunan Ortodoks Paskalya’sı zamanı ziyaret etmek ziyaretçilere Yunan kırsalının ve geleneksel bayram atmosferinin keyfini çıkartma fırsatı tanır.

• İyon adası Corfu'nun Paskalya zamanında, ülkedeki en neşeli ve özgün kutlamalarını gerçekleştirirken ve şehrin filarmoni orkestrasının gün boyu süren performansını icra ederken ziyaret edilmesi idealdir.  Kutsal Cumartesi sabahı öne çıkan olaylardan biri de, pencerelerden su dolu seramik kapların “botides” parke taşı sokaklara atılmasıdır.

• Ege adası Chios'ta, Vrontados köyü sakinleri geleneksel “roket savaşı” aktivitesini gerçekleştirirler. “Diriliş”ten sonra, Vrontados gece yarısı gökyüzünü dolduran havai fişek gösterilerine sahne olur.

• Kikladik adalarından Tinos'ta Kutsal Cuma, hem Ortodoks hem Katolik cemaatlerinden üyeler, kendi kiliselerinin Kutsal Gömüt'lerini her bir gömüt kendi rotasını takip ederek limana taşıyarak orada ilahi söyleyenlere katılırlar.

İsim günleri

Yunanistan'da Yunanlar doğum günlerinin yanı sıra giorti denilen isim günlerini kutlarlar. Bu, kişinin vaftiz edilirken adını aldığı azizin günüdür. Çocuklara genellikle dedelerinin ve ninelerinin isimleri verilir. Ama son zamanlarda Yunan tarihi ve mitolojisinden isimler vermek moda olmuştur. İsim gününü kutlayan kişi Giortazo simera ("bugün isim günüm") der, ona geleneksel olarak Hronia Polla (Nice Yıllara) yanıtı verilir. Örneğin 1 Ocak adları Vasilis ve Vasiliki ve bunların türevleri isimlerin günüdür. 1 Ocak'ta tanıdığınız bütün Vasilis ve Vasiliki'lere Hronia Polla dileğinde bulunabilirsiniz. İsim günlerinin tarihine www.namedays.gr sitesinden bakabilirsiniz.

Bunlar da ilginizi çekebilir: